مقاله بررسی رويكردهاي قوي و امنيت جمهوري اسلامي ايران

دسته بندي : علوم انسانی » علوم سیاسی
مقاله بررسي رويكردهاي قوي و امنيت جمهوري اسلامي ايران در 36 صفحه ورد قابل ويرايش

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چكيده.......................................................................................................................................................

مقدمه........................................................................................................................................................

سوال اصلي..............................................................................................................................................

سوال فرعي..............................................................................................................................................

فرضيات.....................................................................................................................................................

روش تحقيق............................................................................................................................................

مفاهيم و اصطلاحات.............................................................................................................................

علل انتخاب موضوع...............................................................................................................................

چهارچوب تئوريك.................................................................................................................................

تعريف قوم و ملت..................................................................................................................................

تفاوت ملت و قوم...................................................................................................................................

قومتها و دولتها........................................................................................................................................

شكافهاي اجتماعي و قوميت...............................................................................................................

عوامل تشديد كننده شكافهاي قومي................................................................................................

نظريات مربوط به بسيج قوي..............................................................................................................

نظريات مربوط به همگرايي و وحدت سياسي...............................................................................

قومت ها در ايران...................................................................................................................................

قوم ترك يا آذري...................................................................................................................................

قوم كرد.....................................................................................................................................................

قوم بلوچ....................................................................................................................................................

قوم عرب...................................................................................................................................................

قوم تركمن...............................................................................................................................................

قوم لر........................................................................................................................................................

قوميت ها و تهديد امنيت ايران.........................................................................................................

فرآيند شكل گيري تهديد....................................................................................................................

رابطه امنيت و تهديد............................................................................................................................

امنيت و امنيت ملي..............................................................................................................................

قوميت ها و تهديد امنيت ملي ايران................................................................................................

افزايش هزينه ها در مناطق قومي نشين........................................................................................

شيوه هاي حل و فصل منازعات قومي.............................................................................................

راهكارهاي پيشنهادي مديريت قومي................................................................................................

نتيجه گيري و پيشنهادات...................................................................................................................

منابع و ماخذ...........................................................................................................................................


چكيده

قوم يا قوميت در انگليسي از واژه Ethnie مشتق شده و در زبان يوناني Ethnos به مردماني اطلاق مي شود كه بيش از پيدايش دولتهاي تك شهري بصورت عشيره اي يا قبيله اي زندگي مي كردند. ويژگيهاي قوم و ملت تقريباً يكسان هستند كه پيوندهاي خويشي در اقوام قويتر از ملت است و علاوه بر اين ملت به دنبال حاكميت سياسي است تفاوت اساسي بين ملت و قوميت بوجود آمدن دولت ملي مي باشد. يكي از عوامل تشديد كننده شكافهاي قومي زبان مي باشد كه اين تميز قومي و به تعبير جان اقوام است. مذهب يكي ديگر از عوامل تشديد كننده گرايشات قومي است نخبگان سياسي تاثير زيادي در ناسيوناليسم منفي و كاذب قومي دارند. بي اعتيادي به نارضايتي اقتصادي و سياسي زمينه اعتراض وشورش را به همراه خواهد داشت و نظريات مختلف نيز در اين زمينه قابل توجه است.

رابطه جودري ميان امنيت و تهويه مورد توجه قرار گرفته است و نيز به اين امر كه چه شيوه هايي براي حل و فصل نازمات قومي بكار گرفته مي شد. و چندين راپيشنهادي براي مديريت قومي در نظر گرفته شده است كه مفصل در مورد آن اشاره مي گردد.


مقدمه:

امروزه امنيت بعنوان اصلي ترين شاخص و عنصر رشد تعالي يك جامعه تلقي مي‌گردد امنيت نيز بدون وجود انسجام و وحدت سياسي تامين نمي گردد، به علاوه چگونگي دست يابي به انجام و وحدت سياسي نيز وابستگي شديدي به مديريت سياسي جامعه دارد، قوميت در دنياي امروز بعنوان متغيري تقريباً مفار با انجام و وحدت و بدين دليل تهديد كننده امنيت مطرح مي گردد. جمهوري اسلامي ايران بعنوان كشوري كه در جرگه كشورهاي كثير القوم قرار گرفته است شايد حادترين شرايط و معضلات امنيتي نهفته قومي را در ميان اين كشورها دارا باشد. آنچه ايران را از ساير كشورهاي كثير القوم متمايز مي نمايد استقرار اقوام در حاشيه و نوار مرزي كشور و نيز همسايگي هر يك از آنها با اكثريت قومي آن سوي مرز است.

در چنين شرايطي بسترسازي لازم براي ايجاد و انسجام يكپارچگي و وحدت بين اقوام مستلزم تلاش پيگير و برنامه ريزي ويژه اي مي باشد كه مديريت سياسي كشور مي‌بايستي براي دست يابي به آن اهتمام جدي ورزد تبيين چگونگي تهديد امنيت ملي از ناحيه قوميتها، معرفي اقوام ايراني و در نهايت راه كارهاي حل منازعات قومي عمده‌‌ترين مسايلي هستندكه در اين نوشتار بدانها پرداخته خواهد شد.

نگارنده با افزار به بضاعت ناچيز علمي خود، آنچه را در توان داشته در تهيه مطالب و تدوين اين رساله به كار گرفته و بالمال از وجود ايران و اشكال نيز مصون نخواهد بود اگر هم موقعيتي در اين راه حاصل گشته باشد، مرهون حوصله، دقت و ارشادات ارزنده استاد گرانقدر جناب آقاي دكتر امير محمدحاجي يوسفي مي باشد كه در طي مدت انجام اين پژوهش دلسوزانه حقير را ياري و از اندوخته علمي خويش بهره مند نموده اند. در اينجا لازم مي دانم از قبول زحمتي كه فرموده اند نهايت سپاسگزاري و قدرداني را به عمل آورم، همچنين از راهنماييهاي استاد مشاور جناب آقاي حق پناه و همه عزيزاني كه بنده را مورد تشويق و لطف خويش قرار دادند، تشكر و سپاسگزاري مي نمايم.


سوال اصلي:

پرسش اصلي اين پژوهش عبارتست از اين كه چه تهديداتي از ناحيه قوميتها متوجه امنيت ملي ايران است و مديريت دولت براي اين كه از قوميتها در جهت تقويت امنيت ملي بهره برداري نمايد چگونه بايد باشد.
سوال فرعي:

براي پاسخگويي به پرسش اصلي فوق، مجموعه پرسشهاي فرعي زير مد نظر قرار خواهند گرفت:

1- قوميت يعني چه؟

2- چگونه مي توان حساسيت قوميتها را نسبت به سياستگذاري نظام حكومتي تقديل نمود؟

3- چگونه مي توان زمينه مشاركت سياسي فعال قوميتها را بيش از پيش فراهم كرد؟

4- چگونه بايد اهميت قوميتها را در ديدگاه سياستگذاران و تصميم گيرندگان حكومتي تبيين نمود؟

5- چگونه مي توان از توان بالقوه و بالفعل قوميتها براي مقابله با تهديدات داخلي و خارجي بهره برد؟

6- چگونه مي توان احساس جدايي طلبي قوميتها را تضعيف كرد؟


فرضيه:

فصول مختلف اين گزارش و رساله تلاشي در جهت آزمون و اثبات فرضيه ذيل مي‌باشد:

در مديريت قومي كارآمد (جلب مشاركت اقوام، تقويت حس ملي، جذب نخبگان قومي و افشاي توطئه و منافع بيگانگان) موجب تضعيف منابع تهديد امنيت ملي از سوي قوميتها در ايران خواهد شد. براي تسهيل آزمون و اثبات فرضيه كلي فوق مي‌توان آنرا به فرضيه هاي جزئي تر به شرح ذيل تقسيم نمود:

- در برنامه ريزي هاي اساسي كشور قوميتها جايگاه واقعي پيدا ننموده اند.

- عدم توجه به اصول قانون اساسي در رابطه با قوميتها باعث دلسردي و عدم مشاركت سياسي آنان شده است.

قوميت ها جايگاه مهم و اساسي در ذهنيت و ديدگاه نخبگان طراز اول حكومتي و سياسي جمهوري اسلامي ايران نداشته اند.

- در رفع معضل بيگاري و مشاركت اقتصادي مناطق قومي اقدامات شايسته بعمل نيامده است.

- عدم وجود برابري در حقوق و فرصتهاي سياسي و اجتماعي و اقتصادي براي قوميتها بسيار بحث انگيز است.


روش تحقيق:

براي تكميل اين گزارش و رساله بيشتر از روش كتابخانه اي بهره برده شده است. طبق گفته فراهم نبودن شرايط انجام چنين تحقيقي در نظام آموزشي و اداري كشور، مشكلات عديده اي براي نگارنده جهت دسترسي به منابع و يا مصاحبه وجود داشته است.
منابع:

براي تدوين اين رساله بيش از 60 مورد كتاب، فصلنامه، رساله، روزنامه و بولتن مورد استفاده قرار گرفته كه اهم عناوين آنها در فهرست منابع آورده شده است.

فصل چهارم

قوميت ها و تهديد امنيت ايران
فرآيند شكل گيري تهديد:

تهديد اصولاً آنگاه شكل مي گيرد كه بين حداقل دو بازيگر در محيط مورد نظر بر سر تصاحب، يا احقاق حق يا نفع اختلاف، تضاد و نهايتاً تعارض صورت پذيرد. تهديد اصولاً زماني به فعليت مي رسد كه يك طرف تضاد و يا اختلاف احتمال به دست آوردن و يا تصاحب قدرت را بدون از دست دادن حق و يا نفعي مساوي يا بزرگتر براي خود قطعي و يا نزديك به قطعي بداند و قادر به تحمل ضررهاي ناشي از برخورد باشد و امكان اداره محيط تعارض را به نفع خود ممكن بداند.
امنيت و امنيت ملي:

مفهوم امنيت ملي نيزاز اساسي ترين مفاهيمي است كه بر حيات سياسي يك كشور- ملت تاثير مي گذارد به نظر انديشمندان سياسي، فلسفه وجودي دولت در حفظ امنيت عنوان شده است. در دايره المعارف علوم اجتماعي امنيت ملي، توان يك ملت در حفظ ارزشهاي داخلي از تهديد خارجي تعريف شده است همچنين فرهنگ روابط بين‌المللي بيان مي دارد كه امنيت ملي حالتي است كه ملتي فارغ از تهديد، از دادن تمام و يا بخشي از جمعيت، دارايي و يا خاك خود به سر مي برد.

گرايشات قومي و يا ناسيوناليسم قومي و نژادي و مذهبي در درون يك كشور و يا مشترك ميان دو يا چند كشور كه با حركتهاي استقلال طلبانه همراه است از عوامل و منابع تهديد كننده امنيت ملي برون مرزي و درون مرزي هر كشوري مي تواند باشد، ايران نيز، بدين دليل كه هم گروه قومي درون كشوري دارد و هم مشترك بين چند كشور، در زمره هر دو گروه از اين كشورها مي باشد.
قوميت ها و تهديد امنيت ملي ايران:

جمهوري اسلامي ايران مرزهايي به طول 8731 كيلومتر با كشورهاي همسايه دارد كه 2700 كيلومتر آن آبي است، اگر محل استقرار قوميتها در مرزهاي ايران مرز سياسي و امنيتي به شمار روند حدود 5/3 مرزهاي ايران سياسي هستند و نقطه آسيب پذير امنيتي محسوب مي گردند.

شمال غربي ايران كه قوم ترك در آن استقرار دارد و با قوم و كشورهاي همزبان خود، يعني آذربايجان و تركيه همسايه است، از نظر ژئوپولتيكي آذربايجان پل ارتباطي آسيا و اروپاست و شاهرگ حمل و نقل زميني ايران و كشورهاي آسياي مركزي مي‌باشد. در دنباله شمال غرب به سمت جنوب كشور، قوم كرد استقرار دارد كه در آن سوي مرز با قوم همزبان و هم مذهب خود، يعني كردستان عراق همسايه است. قوم كرد در كشورهاي تركيه و سوريه نيز استقرار دارد. در ادامه نوار مرزي ايران در جنوب غربي، قوم عرب استقرار دارد كه با كشور عراق هم مرز و هم زبان است.

بنابراين طبيعي به نظر مي رسد كه كشورهاي مخالف انقلاب از هر شيوه اي براي نفوذ جمع آوري اطلاعات و حتي المقدور ضربه زدن به آن استفاده كنند يكي از اين اهرم ها و ابزارهاي مناسب، بهره گيري از گروههاي قومي است.
افزايش هزينه ها در مناطق قومي نشين:

حضور نيروهاي دولتي و نظامي در مناطق قومي نشين، هزينه هاي سنگين سياسي و اقتصادي را به همراه دارد انسداد و كنترل مرزها مستلزم حضور نيروهاي غير بومي در منطقه قومي نشين كه با واكنش منفي اقوام مواجه مي گردد بعلاوه هزينه هاي سياسي كنترل اين گونه حركتهاي بحران ساز، سياست خارجي كشور را با ساير كشورها و نهادهاي بين‌المللي تحت تاثير قرار خواهد داد. جمهوري اسلامي ايران از سوي جنبشهاي شبه وهابي و برخي كشورها متهم به افراطي گري شيعي و سركوب اهل سنت لقب گرفته است.
شيوه هاي حل و فصل منازعات قومي:

از ديدگاه تاريخي دست كم دو مجموعه از ترتيبات متمايز جهت مرتبط نمودن خرده فرهنگهاي متفاوت در زير چتر يك نظام سياسي واحد وجود داشته است. الف) شيوه هاي حذف و يكسان سازي ب) شيوه هاي مديريتي تمايزات فرهنگي و قومي.

اتخاذ هر كدام از شيوه هاي فوق از عوامل متعددي، از قبيل تعداد نفرات (كم و يا زيادي) گروههاي قومي، توزيع جغرافيايي اين گروهها در قلمرو يك كشور، ميزان حمايت خارجي از قوميت ها، پيچيدگي و استحكام فرهنگهاي اقليت، ميزان سياسي شدن گروههاي اقليت تبعيت مي كند. بعبارت بهتر نوع فرهنگ سياسي از يك سو به سوابق تاريخي و داعيه هاي حكومتي و سرزمين اقليت هاي قومي، ميزان خود آگاهي، قومي و قدرت و كيفيت نمادها و نهادهاي فرهنگي و قهرمانان تاريخي آنها و ميزان تواناييها و ظرفيت تطبيق و يا قدرت سركوب سيستم سياسي با توجه به ساختارهاي داخلي و بين‌المللي آن از سوي ديگر، بستگي دارد.

گيرتز با يك ؟؟؟ مطالعاتي كه اغلب بر روي ساختارهاي چند قوميتي خاورميانه صورت گرفته است به پنج گونه و الگوي شكاف فرهنگي (قومي) اشاره مي نمايد.

1) يك گروه مسلط و يكه تاز و برخي اقليتهاي پر دردسر (مثل اردن)

2) يك گروه مركزي و چندين گروه دور از مركز (مثل مراكش و ايران)

3) دو و يا چند گروه تقريباً متوازن و حريف (نظير شبعيان و نيسها در عراق، مسيحيان و مسلمانان در لبنان)

4- سلسله مراتب نسبي گروهها (اين الگو در خاورميانه مصداقي ندارد)

5) ائتلاف چندين گروه ذره اي (كه اين الگو هم در خاورميانه مصداقي ندراد)

غناي فرهنگي و دموكراسي آينده كشورهاي چند قوميتي از جمله ايران ايجاب مي‌كند كه «برادروار» هستي فرهنگي زباني، ديني و تباري اقوام مختلف از سوي دولتهاي متمركز مورد پذيرش قرار گيرد. پذيرش اصل آزادي فردي نمي تواند جداي از پذيرش اصل آزادي جمعي در مستوره قومي باشد. شيوه هاي توليدي متنوع و رنگارنگ قومي فرهنگي ملي را غني تر و آراسته تر مي كند و باغ ملت را به انواع گلها و عطرها مي آرايد، وحدت بوستان در كثرت گلهاست وگرنه با يك گل بوستان نمي‌شود.

فصل پنجم

راهكارهاي پيشنهادي مديريت قومي

در ابتدا اصل مساله يعني چند قومي بودن كشور است كه بصورت تهديدي بالقوه براي امنيت ملي كشور قلمداد مي گردد مساله حساس ديگر استقرار و سكونت اقوام در نوار مرزي كشور است بويژه آن كه هر يك از اقوام با اكثريت قومي آن سوي مرز نيز در همسايگي به سر مي برند و شايد مهمترين تهديد امنيتي از ناحيه قوميتها همين مساله باشد زيرا همنوايي اقوام با اكثريت قومي آن سوي مرز در دراز مدت حس جدايي طلبي را در ميان ايشان تقويت خواهد نمود مساله بعدي استقرار اقوام ايراني در نقاط حساس اقتصادي و حمل و نقل بازرگاني كشور است بعلاوه اين كه همين مناطق با بحرانهاي اقتصادي نيز دست و پنجه نرم مي كنند.

خطر ناشي از اين نكته زماني بيشتر مي گردد كه با بيكاري حجمي عظيم از نيروهاي جوان نيز همراه باشد. در هر حال امروزه مهمترين اصل براي موفقيت مديريت سياسي و قومي شناخت ايران بعنوان كشوري چند قومي، برنامه ريزي و سازماندهي بر مبناي آن است.

درباره آزادي هاي اجتماعي نظرات مختلفي وجود دارد. يك نگاه بدبينانه و منفي نسبت به اعطاي اين آزادي ها به قوميت هاست و يك نگاه مثبت و ايجابي وجود دارد. از يك ديدگاه ناسيوناليستي تنگ نظرانه برخورد دارند و فكر مي كنند تنها در ايران يك فرهنگ واحد وجود دراد و مي بايست همه فرهنگهاي ديگر را در اين فرهنگ ذوب كرد و از هيچ فرهنگ، گوش و لهجه ديگري كه در اين كشور وجود دارد، طرفداري نكرد.

ديدگاه دوم آن است كه تنوع و تكثر زبانها و فرهنگ در ايران، نه تنها زياني به يكپارچگي ملي و استقلال و وحدت كشور نمي رساند، بلكه اهتمام به آزادي هاي قومي و احترام به فرهنگ آنها موجب مي شود كه غناي بيشتري به اصالت و فرهنگ ملي بخشيده شود، مساله قوميتها به دليل گره زدن آن به امنيت ملي و نيز وجود بعضي موانع و سوابق تاريخي، از روي تعمد، احتياط و يا غفلت مورد بي توجهي قرار گرفته و به حوزه «نينديشيدها» رانده شده است.

امروزه عدم آشنايي اقوام به حقوق خود و هم چنين فرهنگ و آداب و رسوم يكديگر باعث گرديده است كه فاصله جدي بين آنان بوجود آيد و تعارضات بسيار شديدي بين لايه هاي قومي از ديدگاه فرهنگي درگيرد. براي جلوگيري از وقوع اين گونه مسائل، بايد زمينه مشاركت عمومي در داخل جامعه فارغ از نوع قوميت مذهب زبان، نژاد و فرهنگ فراهم شود. در شرايط حساس كنوني، ايران شاهد تلاقي تقاضاها و مطالبات قومي است اين مرحله يكي از حساسترين و پيچيده ترين گذرگاههاي تاريخي است كه جز با فكر و انديشه، مديريت و تعديل ابهامات و القانات موجود قومي و مشاركت مردمي نمي توان از آن بخوبي گذشت و امنيتي مستدام را براي ايران تضمين نمود. با توجه به چنين نتايجي مي توان پيشنهاداتي را البته با قابليت تعديل در موارد مختلف جهت سياستگذاري مناسب و مديريت قومي متكثر ارائه نمود:

1- تقويت حس وفاداري ملي در فرهنگ سياسي جامعه

2- ايجاد اعتماد و برابري در ميان خرده فرهنگهاي موجود جهت رشد و تعالي آنها

3- اهتمام جدي به توسعه و گسترش رفاه اقتصادي مناطق قومي نشين

4- جايگزيني شيوه هاي مديريت علمي به جاي شيوه هاي مديريت سنتي

5- ترويج اصل احترام به حقوق قوميت ها در نهادهاي مختلف

6- اجراي طرحهاي اشتغال زا در مناطق قومي.